27 Eki “Avokado” NerdenGeliyo?
"Derhal avokadomu görmek istiyorum!" Yahu "avukat"tan gelmemesi mümkün mü şu tuhaf ismin? "Avukat"ın İspanyolcası "abogado", İtalyancası "avvocato". Bu kadar mı benzerler...
“Arkeoloji” NerdenGeliyo?
Kendi gezilerinden çektiği görselerle sunduğu tarih yazılarını biz büyük bir keyifle okuyoruz. Koç Üniversite’sinde Tarih, Arkeoloji ve Sanat Ta
20 Ağustos, 2017
“Fikir” NerdenGeliyo?
Fikirle yatıp kalkan, Serdesin reklam ajansının baş fikir esnafı dostumuz Serhat Bayram’a hangi kelimeyi sorabilirdik!? Tabii ki “Fikir” NerdenGeliyo?
13 Ağustos, 2017
“Seyahat” NerdenGeliyo?
Evde yoklarsa nerdeler? Tabii ki seyahatteler! 3. geleneksel pazar sohbetlerimizde yine bir seyahatten bildiren sevgili gezgin dostumuz Deniz ErayR
06 Ağustos, 2017
“Ebru” NerdenGeliyo?
“Büyüleyici bir Türk sanatı olan “ebru”nun hem deyim olarak hem de gerçekten kitabını yazmış, bu geleneği özen ve tutkuyla yaşatan, öğreten sayg
30 Temmuz, 2017
“Hekim” NerdenGeliyo?
Sosyal medyada onu her gördüğümüzde bize “keşke öğrencisi olmak için tıp okusaydık” dedirten değerli Prof. Dr. Erbuğ Keskin’i, Nerde
23 Temmuz, 2017
Son Yazılar
-
-
“Piyasa” NerdenGeliyo?
09 Şubat, 2021 -
“Yavuz” NerdenGeliyo?
05 Şubat, 2021
26 Eki “Paradoks” NerdenGeliyo?
"NerdenGeliyo'daki her şey yalan dolan."...
25 Eki “Naçizane” NerdenGeliyo?
Gelin itiraf edelim, "naçizane" o cins bir kelime...
24 Eki “İroni” NerdenGeliyo?
Konusu dil olan bir hesabın adının konuşma Türkçesiyle, "NerdenGeliyo?" diye hatalı yazılması sizce komik mi?.. İyi tamam ya allaallaa...
23 Eki “Çaydanlık” NerdenGeliyo?
NerdenGeliyo'nun demokratik yollarla belirlenmiş ilk kelimesi "çaydanlık" oldu. Instagram Story anketimizde "Kaymakam" kelimesi karşısında %51 (!) oy oranıyla zaferini ilan eden "çaydanlık" kelimesi tabii ki "çay"dan geliyor. Fakat biraz yanlış gelmiş. Söz konusu bitkinin Farsça ismi olan "çay"a eklenen "-dan" eki, Farsçanın "-lık" eki oluyor....
22 Eki “Derbi” NerdenGeliyo?
Beşiktaş - Trabzonspor maçı "derbi" değil ama Galatasaray - Fenerbahçe maçı öyle. İkinci ikili daha önemli diye mi? Hayır, sadece hemşeriler diye: "Derbi" terimi aslında iki yerel takım arasındaki müsabakayı anlatıyor. Fakat halk dilinde her önemli müsabaka "derbi" sayılmış bir kere. Kelimenin kaynağı İngiltere'deki "Derby"...
21 Eki “Aynı” NerdenGeliyo?
"Aynı" basit gibi duran bir kelime ama ne olduğunu anlatması zormuş yahu. TDK'deki ilk anlamı "benzer". Aslında "tamamıyla benzer"; kısmen benzerse aynı olmaz ki...
20 Eki “Hayran” NerdenGeliyo?
"Hayran hayran" bakan nasıl bakar? Bizce böyle gözlerini hafifçe kısar, ağzına gevşek bir sırıtış oturtur ve biraz boş, biraz da dalgın bir bakış takınır. Başka deryalara yelken açmış gibi...
19 Eki “İzbandut” NerdenGeliyo?
"İZBANDUT" deyince gözünüzün önüne insan azmanı, ürkütücü bir tip gelmiyor mu? Kelimenin kendisi de kaba saba, kütük gibi maşallah. Halbuki "izbandut" cüsseyle alakalı değil. İtalyanca "sbandito" kelimesi sürgüne, ağır cezaya mahkum edilenleri anlatmış. Kelimenin başındaki "s-" eki "dışarı" fikrini veriyor, "ban" ise yargılamayı. İnternette "banlamak"...
18 Eki “Köftehor” NerdenGeliyo?
"Seni gidi köftehor" ne minnoş bir kalıp, değil mi? Değil. "Köftehor"daki "köfte"yi kaçırmamışsınızdır. Farsçada "dövülmüş, ezilmiş, çiğnenmiş yiyecek" demekmiş "kufta". "Hor" ise yiyeni, yiyiciyi anlatmış. Hani biyoloji dersindeki etçil, et yiyici "karnivor" vardı ya, işte o Latince "vor" ile Farsça "hor" aynı yiyici. Yani "köftehor" esasen...
17 Eki “Bedbaht” NerdenGeliyo?
"Mutsuz"un şairane haline "bedbaht" diyoruz. "Baht" bildiğiniz gibi talih, kader, kısmet demek. Onun gibi Farsça bir kelime olan "bahşiş" ile aynı kavramdan; bölüştürülenden, paya düşenden geliyor. Ve tıpkı Arapça "kısım"dan gelen "kısmet" gibi, hayatın bize ayırdığı porsiyonu anlatıyor "baht". "Bed" ise "kötü" demek (bkz: beddua)....
16 Eki “Fetişizm” NerdenGeliyo?
"İzm"lerin en muzırlarından "fetişizm" genelde cinsellikle, hatta sapkınlıklarla bağdaştırılsa da kelime özünde cinsellikle alakalı değil. "Fetişizm" kelimesi "fetişe tapınmacılık", "fetişist" de "fetişe tapan" demek. Peki tapınılan "fetiş" nedir? Latincede "yapmak", "üretmek" anlamına gelen "facere" fiilinden türeyen "fetiş" aslında el yapımı nesneleri anlatıyor. Ama herhangi bir...
15 Eki “Hafta” NerdenGeliyo?
Bir haftayı daha gömdük. Yani yedi günü. "Haft" Farsçada "yedi" sayısını, "hafta" da yedili şeyi, yedi günlük süreyi anlatmış. "Yedigen" anlamındaki "heptagon"un "hepta"sı, İngilizcede "yedinci ay"ı ifade eden "september"ın "sept"i de "hafta" ile aynı kökten geliyor.* Peki hafta neden yedi gün? Çünkü Antik Mezopotamya'da insanlar,...
14 Eki “Naçar” NerdenGeliyo?
Söylenişinden midir nedir, bu kelimede melankolik bir hava var. Sanki şairler kullansın diye uydurulmuş gibi. Hiç duydunuz mu gündelik hayatta kullananı: "Vapur seferleri de iptal olunca tamamen naçar kaldım"? Daha ciddi, daha derinlikli konular istiyor gibi "naçar". Farsçadan aldığımız kelimenin başındaki "na" olumsuzluk bildirmiş: "namert"...
13 Eki “Alelade” NerdenGeliyo?
"Alelade" sizce tam olarak ne? Alelade işte, böyle "a le la le lö li lü" gibi bir şey. Çok da önemli, anlamlı değil sanki? YANLIŞ! Her kelimenin bir sebebi, bir kökeni var. Bakınız mesela "fışkiye"ninki "fış". "Alelade" ise Arapça bir kalıp ve "ale" + "el"...
12 Eki “Karakter” NerdenGeliyo?
Karakterinizi değiştirebilmek ister miydiniz? Allah kolaylık versin o zaman. Yunanca “kharakter” kelimesi oyulmuş, kakılmış işaretleri, sembolleri anlatmış. Aynı dilde “sivri uçlu kazık” anlamına gelen “kharax”tan türeyen kelime, “insanın ruhuna kazınmış” özellikleri de ifade etmiş. Film, roman ve oyunlardaki tiplemeleri de anlatan “karakter” kelimesini, gerçek hayattaki...
11 Eki “Kriz” NerdenGeliyo?
"Kriz" neden "geçirilen" ya da "atlatılan" bir şey? Çünkü bir krizi atlatacağız ki, bir diğerine girebilelim! Hipokrat'a göre "hastalığın dönüm noktası" imiş kriz. Ama devletlerin, şirketlerin, ilişkilerin de kriz anları oluyor. Her birinin de iki ihtimali var; ya atlatılıyor ya da...
10 Eki “Vize” NerdenGeliyo?
Diyelim ki dünya gözüyle Amerika'yı görmek istediniz. Kealifoğrnia'yı. Vizeniz var mı? Yoksa göremezsiniz, görmezden gelirler kapıda sizi. Ama sorun değil, biz de onları görmezden geliriz olur biter. Zira "vize" kelimesi "görülmüş" anlamına geliyor ve vizeniz yoksa görülmemiş oluyorsunuz. Latince "charta visa" yani "görülmüş kağıt" kalıbından...
09 Eki “Nevale” NerdenGeliyo?
Neden "soğuk nevale" diyoruz? Adı üstünde soğuk, samimiyetsiz insanlar için kullandığımız bu tabirdeki "nevale" lafı Arapçada "sunmak" anlamına gelen "nala" fiilinden gelmiş ve sunulan yemeği, yolluğu, azığı anlatmış (sıcak tencere tava altına konulan "nihale" ile karıştırılmamalı ama çok da karıştırılası)...
08 Eki “Bilmukabele” NerdenGeliyo?
Eski toprak, asilzade bir beyefendi / hanımefendi hiç öyle "ben de", "sizi de", "al benden de o kadar" falan der mi? Demez. "Bilmukabele efenim" der! Pek sevdiğimiz bu ağdalı cevap sözcüğünün kökünde "yöneldi", "karşıladı" anlamındaki "kabala" fiili var (bkz: kıble, kabul). "Mukabele" karşılaşmayı, karşılığı anlatmış....
07 Eki “Lepiska” NerdenGeliyo?
"Lepiska" kesin güzel görünümlü saçlara deniyor ama kastedilen saç kısa mı, uzun mu, bukleli mi, düz mü tam emin değildik. Meğer sapsarı, dümdüz, incecik saçlara deniyormuş "lepiska" (bkz: günaydın_ng). Ağza pek güzel oturan bu garip kelimenin kaynağı Almanya'daki Leipzig şehri. Ama Leipziglilerin saçları lepiska olduğundan...