Kendi gezilerinden çektiği görselerle sunduğu tarih yazılarını biz büyük bir keyifle okuyoruz. Koç Üniversite’sinde Tarih, Arkeoloji ve Sanat Ta
İpek Dupont
Fikirle yatıp kalkan, Serdesin reklam ajansının baş fikir esnafı dostumuz Serhat Bayram’a hangi kelimeyi sorabilirdik!? Tabii ki “Fikir” NerdenGeliyo?
Yiğit Hadi İrde
Evde yoklarsa nerdeler? Tabii ki seyahatteler! 3. geleneksel pazar sohbetlerimizde yine bir seyahatten bildiren sevgili gezgin dostumuz Deniz ErayR
Yiğit Hadi İrde
“Büyüleyici bir Türk sanatı olan “ebru”nun hem deyim olarak hem de gerçekten kitabını yazmış, bu geleneği özen ve tutkuyla yaşatan, öğreten sayg
Yiğit Hadi İrde
Sosyal medyada onu her gördüğümüzde bize “keşke öğrencisi olmak için tıp okusaydık” dedirten değerli Prof. Dr. Erbuğ Keskin’i, Nerde
Yiğit Hadi İrde
Nereden geldiğini merak ettiğiniz ve sitemizde bulamadığınız kelimeleri bize sipariş ederseniz memnun oluruz.
Pandemi ve ekonomi gibi iddialı kelimeleri sollayıp gündeme yerleşen kelimemize hoş geldiniz: UZAY! Malum, uzay diğer tüm gündemlerimizi kapsayabilecek kadar büyük. Uçsuz bucaksız, sonsuza “uzayıp” giden bir boşluk. Zaten “uzay” da bu “uzama”, “uzağa doğru gitme” fikirlerine bağlanan, Yeni Türkçeye ait bir kelime. Kültür Bakanlığı tarafından 1937’de yayımlanan ve Mustafa Kemal Atatürk imzasını...
Piyasalar durgun mu, coştu mu, kan mı ağlıyor? Piyasa yapmaya mı geldik? Alışverişten, fiyatlardan bahsederken; argoda ortamlara alemlere akmaktan bahsederken kullanılan, çok yönlü bir kelime “piyasa”. Üstüne üstlük tahmin edilmeyecek akrabalatı var sözlüğümüzde… Mesela, kendine has Türkçesi ile canımıza okuyan “plaza”… Topu münasip bir noktaya usulca yerleştiren “plase”… Takımı başka...
“İçre aşsız taşra tonsuz yabız yablak bodında üze olurtım.” diye geçmiş “yavuz” kelimesi bundan 12 asır önce; dilimizin bilinen en eski yazılı eseri, Orhun Kitâbeleri’nde. Yani “içte aşsız, dışta donsuz (kıyafetsiz), kötü ve perişan durumdaki halka yönetici oldum” diyor yazıt, Bilge Kağan’ın dilinden. Eski Türkçe döneminde “yabız” kelimesi yani...
Son günlerde basında sık rastladığımız kelimelerden biri de "abluka". "Abluka etmek", "ablukaya almak", "abluka altında tutmak" gibi şekillerde kullandığımız bu kelime bir yeri kuşatmayı, kapatmayı, kontrol altında tutmayı anlatıyor. Geldiği yer de İtalyanca, hatta Venedik dilindeki "ablóco" kelimesi. Bir denizcilik terimi olan bu kelimenin içerisindeki...
İlim irfan yuvası, dostlar meclisi ve kimilerine göre işin de eşin de iyisinin bulunduğu yer: Üniversite! Dillerde yuvarlanarak "ünüverste" halini alan, kısa adı "üni" olan, gençlerin en özgür, en keyifli ve en kaygılı yıllarını yaşadıkları mekân. Lisenin toyluğu geride, iş yaşamının leşliği ileride, tek metelik yok...
Devirlerden, Yunan mitolojisindeyiz. Su gibi bir peri var, adı Daphne… Zaten su perisi. Bir de Apollon var… Tanrı gibi tanrı. Okçuluk onda, sanat onda, müzik, dans onda. Hakîkat, kehanet, şifa ve ışık desek, yine onda. Ama bir de aşk tanrısı Eros var. Apollon gibi onun da bir yayı...
Kabîne ya da kabiğne değil; kısa “i” ile ka-bi-ne. Zira “kabine” kelimesini Fransızcadan almışız, “kabile” gibi Arapçadan değil. İlginçtir, “kabine” kelimesi (Fr cabinet), “kabin” (Fr cabine) kelimesinin küçültülmüşü oluyor. Gelin görün ki bir grup bakan bir kabineye sığıyor ama bir kabine (örn: telefon kabini, duşakabin, soyunma...
Bugün de ender rastlanan bir kelime düştü ağımıza: “İstikşâfî”. Ülkemiz, Yunanistan ile “istikşâfî” görüşmeler yapacakmış. Daha önce duyduk mu bu kelimeyi? Muhtemelen hayır. Ama NerdenGeliyo müdavimleri böyle eski, Arapça ya da Farsça kökenli kelimeleri yüz metreden tanırlar! Daha geçenlerde siftah kelimesinde bahsetmiştik “isti-” diye başlayan, “istifˁāl”...
"Piyazınız soğanlı mı olsun soğansız mı?" Bu ne biçim soru böyle? Deniz susuz, piyaz soğansız olur mu! Olamaz çünkü "piyaz" zaten "soğan" anlamına geliyor, ana dili Farsçada. 1800'lerin sonunda, "piyazlı fasulye salatası" diye anmış malum tabağı Recaizâde, "Araba Sevdası" eserinde. Bir asır sonra, içinden soğanı çıkarılabilen bir salata...
Günün kelimesi “azil”. Muhatabı da Donald Trump. ABD tarihinde, Temsilciler Meclisinde hakkında ikinci kez azil kararı çıkan ilk başkan. Başka bir deyişle görevinden ayrılamayan, uzaklaşamayan ilk başkan. Zira “azil” kelimesinin bağlandığı “ˁazala” fiili, Arapçada “ayırdı, uzaklaştırdı” anlamına geliyor. Biz bu kelimeyi Türkçede en çok “azletmek” şeklinde duyarız:...
“Kayyum”luk tam olarak nedir? Bir meslek mi, bir unvan mı? Bize sorarsanız “kayyum” atanan kişi olsa gerek çünkü kelimenin başka kullanımına rastlamadık: “Kayyum atandı”. Nasıl ki okuma fişlerinde Ali gelmekten, Ömer mısır sevmekten sorumludur, kayyumun olayı da bu olsa gerek: “Atan kayyum atan”. Peki “kayyum” dilimize nereden...
Gündem “enflasyon” diyor ama onu daha önce işlediğimiz için, masraftan kaçınmayarak %47 zam ile enflasyon şampiyonu “patlıcan”ı koyduk menüye. Fransızcadan ithal “enflasyon” kelimesinin “şişme” kavramına bağlandığını hatırlıyorsanız, “patlıcan”ın fiyat şişmesi sonucu “pat”layan bir sebze olduğunu düşünebilirsiniz. Gelin görün ki “patlıcan” kelimesi “patliycan” yani “patlayacaksın”ın kısalmış hali değil. Ama esas hikayesi...
Yeni yılın ilk iş günü. Siftah vakti. Esnaftan “siftah etmek / yapmak” şeklinde duyduğumuz, günün ilk satışını anlatan “siftah” kelimesinin aslı “istiftah”. Bu Arapça kökenli kelime, “açtı” anlamındaki “fataha” fiilinden geliyor. Kökteki “f-t-h” harflerini görünce, “siftah” ile kökteş kelimeleri tahmin edebildiniz mi: Belli bir toprağı İslam’ın...
"Çıplak" tüm çıplaklığıyla, sansürsüz karşınızda! Hatta çırılçıplak, cıscıbıldak...
Aile ağacının dallarını zihnimizde karman çorman eden o kelimeler var ya...
Bugün 10 Aralık İnsan Hakları Günü. Birleşmiş Milletler'in İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'ni yayımlamasından bu yana 72 yıl geçmiş...
Hayvan bulmaca oyununda rakibinizi çileden çıkarmak istiyorsanız, kelimeniz bizden: Ornitorenk. Avrupalılar bilim insanları, 1700'lerin sonunda ornitorenk ile ilk kez karşılaştıklarında; ördek gibi gagalı, kunduz gibi yassı kuyruklu bu hayvanın gerçek olduğuna inanmamışlar. Kunduz benzeri bir hayvana bir gaganın insanlar tarafından dikildiğinden, hayvanın bir kandırmaca olduğundan şüphelenmişler. Avustralya...
"Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden...
Dışarı çıkma yasağı yine gündemde. Başka bir deyişle, Cengiz Han'ın ruhu yeniden sokaklarımızı arşınlıyor...
"Bir başkadır benim memleketim"in İngilizce çevirisi "Ethos my country" midir? Değildir. Ama son günlerin çokça konuşulan dizisi "Bir Başkadır"ın İngilizce karşılığının "Ethos" diye verilmiş olması, sizin de merakınızı celbetmiş olabilir. "Bir Başkadır" adlı dizinin İngilizce ismi...
