“Zıvana” NerdenGeliyo?

Dün zıvana kelimesiyle ilgili bir internet haberi zıvanadan çıktı! Birkaç okurumuzdan gelen habere göre, görseldeki 60’lar İstanbul polisinin içinde durduğu varilin ismi “zıvana”… Polis sabrını taşıran şoförlere “bak beni zıvanadan çıkarma, gelmiyim oraya!” demiş ve deyim böyle ortaya çıkmış.

Şimdi #iyibilgi etiketli bu bilgi hakikaten iyi, acayip eğlenceli ama maalesef sadece espri olarak!

Bu gibi hikayelere “halk etimolojisi” deniyor. Geçenlerde #alo_ng maddesinde bahsettiğimiz, “alo”nun Graham Bell’in sevgilisinin baş harflerinden oluştuğu iddiası gibi (zaten İngilizcede “alo” değil “hello” deniyor). Halk etimolojisi kokan ama gerçek olduğunu düşündüğümüz bir diğer hikaye ise #vasistas_ng… Genellikle halk etimolojilerinde kurgu şöyle oluyor: “Bir gün bir şey olmuş, birisi ‘zort’ demiş ondan sonra bu şeyin adı ‘zort’ kalmış.” Gelin görün ki bir kelimenin böyle “zort” diye doğması çok zort bir ihtimal. Bazen bir insan uydurduğu bir kelimeyi meşhur edebiliyor, #gerzek_ng örneğinde olduğu gibi. Ama sözde “zıvana”sından çıkmakla tehdit eden bir polisinin dilimize “zıvanadan çıkmak” deyimini kazandırması ancak Alis Harikalar Diyarı’nda mümkün!

Zira “zıvana” Farsçada “dil” anlamına gelen “zeban”dan gelmiş ve dil gibi ince uzun şekilleri anlatmış. Mesela iki ucu açık ince boruyu, pipo veya sigaranın ağızlığını ya da değirmen taşının milini.

Bu durumda bizce “zıvanadan çıkmak” deyiminde kişi kendini değirmen taşına benzetiyor olsa gerek. Sigaradaki zıvana kaynak olsaydı, “zıvanamı çıkarma!” falan denmesi gerekmez miydi?…
Neyse, herkesin zıvanasında kalması dileklerimizle, iyi hafta sonları! 😉👮🏻‍♀️⛔️🚬

*Haberi zıvanadan çıkartan sevgili @volkanoran ve zıvanayla gelen tüm okurlarımıza teşekkürlerimizle!