“Soytarı” NerdenGeliyo?

Hiç “soytarmak” diye bir kelime duydunuz mu? Hani bazen “bak hemen soytardı“, “soytarma!” falan deriz, birisi çok cıvıdığında ya da gülünçleştiğinde.

Nasıl ki “başarmak” fiili “başarı“yı vermiş, “soytarmak” fiili de “soytarı“yı vermiş olsa gerek, değil mi? Aslında değil. “Soytarmak” Türkçe‘de hiçbir zaman varolmayıp, “soytarı” kelimesinden uydurulmuş bir fiil.*

“Soytarı” da esasen Arapça “sateri” kelimesinden geliyor. Bu kelime “hayasız, yüzsüz, maskara” gibi anlamların yanında “lezbiyen, erkek rolü oynayan kadın” ve hatta 1600’lerde “zübukçu avret“** anlamına bile gelmiş.

Arapça “sateri“nin kaynağında ise, Yunanca bir kelime olan “satir” var. Hani şu vücudunun üst kısmı insan, alt kısmı keçi olan; şarap içip flüt çalıp, kırlarda cıscıbıldak koşan, orman perisi kovalayan mitolojik karakter.***

Anlayacağınız genelde “soytarı” dediğimizde hükümdarın karşısına çıkıp komiklik, şaklabanlık yapan birini düşünsek de, kelimenin kökeninde keyfi ve cinsel hazzı simgeleyen hayal ürünü bir yaratık var. 😳🐐

---

*Benzer bir durumuma daha önce işlediğimiz Farsça “serzeniş” kelimesinde rastlıyoruz: “serzenmek” diye bir fiilimiz yok.
**”Zıbıkçı avrat”, 1680 Meninski sözlüğüne göre (Nişanyan)
***“Kerata” NerdenGeliyo? maddesinde bahsettiğimiz “Pan”, “satir” ile yakından alakalı bir karakter.