“Girdap” NerdenGeliyo?

Rahmetli Barış Manço‘nun “7’den 77’ye” programındaki efsanevi Ekvator testini hatırlayanlar var mı: Barış Abimiz, Ekvator çizgisinin hemen güneyinde durup, bir kabın dibindeki delikten suyu boşalttığında, kaptan azalan su saat yönünün tersine dönüyordu. Birkaç metre öteye, Ekvator çizgisinin kuzeyine geçtiğinde ise, saat yönüne çevriliyordu kaptaki “girdap“.

Teknelerin arkasında, lavaboda ve çay bardağında da gözlemleyebildiğimiz “girdap“, sudaki basınç farkından doğan bir dönme hareketi. Farsça‘dan aldığımız adı da, hiç çaktırmıyor ama aslında bir bileşik isim: Bu dilde “gird“, “döngü” anlamına geliyor, “ab” ise bildiğiniz gibi “su” demek. Yani “girdap” dediğimiz şey, “su döngüsü“nün İran görmüş hali.

Bir Hint-Avrupa dili olan Farsça‘nın uzak kuzeni İngilizce‘de de “whirlpool” denmiş “girdap“a; bir nevi “döngü havuzu“. İşin ilginç yanı, “döngü“nün Farsçası “gird” ile İngilizcesi “whirl“, aynı Hint-Avrupa kökünden, “dönmek” kavramını veren “wer-“den geliyor. “Girdap“ın bilimsel adı, Latince “vortex” kelimesi de aynı kökten geliyor. Yönü değişse de “döngü” her yerde aynı döngü! 🌀

😉