“Hukuk” NerdenGeliyo?

“Hukuk” sert ve kesindir. Katiyen esnemez, yumuşamaz, her daim “hukuk” diye yazılır: “Hukuka aykırı / iş hukuku / hukuken / hukukî”…⁣

 

“Hukuk” kelimesi gibi, hukuk kavramı da katîdir. Kimse için bükülmez, esnemez. Düzenlediği sistemi, toplumu dik tutan bel kemiği gibidir adeta.⁣

 

Peki “hukuk”un içine baktığımızda ne görüyoruz? “Hak”ları. Zira Arapça “hukuk” kelimesi, “ḥaḳḳ” kelimesinin çoğulu oluyor. ⁣

 

“Hak” Arapçada o kadar önemli, o kadar geniş bir kavram ki… Öncelikle doğruyu ve gerçeği anlatıyor. Bu fikirden hareketle İslam’da “Hak”, Allah’ın isimlerinden biri olarak kullanılıyor. ⁣

 

Ayrıca “hak”, hukuk çerçevesinde düşündüğümüzde adalet kavramını, birine verilen yetkiyi, birine düşen payı veya emek karşılığı ücreti de anlatıyor. ⁣

 

“Hukuku eskiye dayanan” arkadaşlar vardır bir de, birbirlerinde hakları çoktur, birbirlerinin haklarını ödeyemezler. ⁣

 

Hakkın, hukukun tüm bu anlamlarının ardında “gerçek” ve “doğru” var. Yasaya, hakikate, daha önce uzun uzun bahsettiğimiz erdem kavramına uygun olmak var. ⁣

 

Bir de, Arapçada “kaf” yerine “kef” harfi ile yazılan ikinci bir “hak” daha var, “hakketmek” yani bir yüzeyi kazımak, oyarak bir şey yazmak anlamında kullanılan (bkz: hakkaklık)… Bir görüşe göre* “hukuk”taki “hak” ile “oymak” anlamındaki “hak” geçmişte, Aramice ve Süryanice dillerinde birleşiyor: Bir yere oyularak yazılan, kazınan kural; yasa, hak, hukuk oluyor.⁣

 

“Hak” kavramının bir de hiçbir yere kazınmaksızın, insan ruhuna yazılanı var ki, onun için de vicdan maddemizi tıklamak en doğal hakkınızdır! 👨🏻‍⚖️⁣

 

*Nişanyan Sözlük, “hak1” maddesi⁣

**Sevgili okurlarımız @burcze ve @oldoldguitar’a teşekkürlerimizle.