“Haspa” NerdenGeliyo?

“Haspam” tabirindeki “haspa” nedir biliyor musunuz? “E herhalde” mi? Ay haspam! İyi be… Biz bilmiyorduk yeni öğrendik. Bilmeyenlere anlatırız biz de o zaman, alla alla…

Eskiler sever “haspam“ı… Böyle “bak sen şu havalara“, “büyümüş de küçülmüş“, “sen kendini ne zannediyorsun yer cücesi!” anlamında bolca kullanırlar. Küçümsemenin en sevimli halidir “haspam“.

Bu tuhaf kelime, kaynağı olan Arapça‘da “çakıl taşı” anlamına gelmiş. Arapça‘ya da, artık ölü bir dil olan Aramice‘de “taş kırmak” anlamına gelen “ḥəṣab” kelimesinden gitmiş.

Bu sizde bir şeyler çağrıştırdı mı? Hani geçenlerde yazdığımız “hasbelkader“in içinde gizlenen kelime? “Kader” değil, öbürü öbürü… “Hesap” yahu! Eski zamanlarda çakıl taşı “haspa“ları saya saya yapılırmış hesap. Arapça‘daki “hasaba” fiili de sayı saymayı anlatmış. Muhasebe, hesap, hasep… Hepsinin kaynağında “haspa” var!

Daha da güzeli; hesabın, aritmetiğin Latincesi “calculus” var ya… O da “kalker” yani “kireç taşı” anlamındaki “calx” kelimesinin küçültme eki almış hali; bir nevi çakıl taşı! Yani Araplar “haspa“yla hesap yaparken Romalılar da yerlerinde saymamışlar… “Calculus” saymışlar!

“Haspa” ile işimiz burada da bitmedi: Yaramaz çocuklara da söylenen bu kelimenin bir diğer anlamı da “derideki küçük kabarcık, ur, tümör“. Ne tesadüftür ki, bir süre evvel işlediğimiz Türkçe “yumurcak” kelimesi de “yumrucuk”tan evrilmiş ve o da “derideki küçük kabarcık, ur, tümör” anlamına geliyor!

Bir kelimenin nereden geldiğinden daha heyecan verici bir şey varsa, o da tamamen farklı iki dildeki tamamen farklı iki kelimenin aynı mantıkla vücut bulmaları: Arapça “haspa” ve Latince “calculus” örneğinde ya da Arapça “haspa” ve Türkçe “yumurcak“ta olduğu gibi!

İnsan aklının ırk, din, dil dinlemeksizin, farklı coğrafyalarda aynı şekilde çalışması sizce de harika değil mi? Nasıl yani, değil mi harbiden? Haspam! 😎