“Engelli” NerdenGeliyo?
Bugün Dünya Engelliler Günü. Ve ülkemizdeki her on kişiden biri engelli. Bunun hiç azımsanamayacak, gayet farkedilir bir oran olduğunu geriye kalan dokuz kişi pek fark edemiyor. Çünkü “engelli” kelimesindeki “engel” sokakta, ortak yaşam alanlarımızda, her yerde. “Engel” olunca, “engelli”ler de oluyor ve maalesef pek çoğu evlerinden çıkamıyorlar bile.
Türkiye Türkçesine ait “engel” kelimesinin kökeni meçhul, fakat en akla yatan açıklama Eski Türkçe’de “genişlik”, “yatay olma” fikrini veren “en” kelimesinden geldiği. Dikey değil yatay olan şeyler yol keser, karşıya çıkar ve “gel”meye mani olur; bunun için “engel”.
Yeri gelmişken “özürlü” ve “sakat” kelimelerinin neden kullanılmaması gerektiğini de çözmeye çalışalım: Öncelikle bu kelimeler maalesef zaman içerisinde farklı anlamlara bürünmüş; hakaret, aşağılama sözü olarak kullanılmış. İkinci sebep ise kökenleri.
“Özür” kelimesi Arapçada “bağışladı, mazur gördü” anlamındaki “adara” fiilinden geliyor. “Özürlü” de haliyle “mazur görülecek kişi” demek. Ortada bağışlanacak bir hata, bir kusur, bir kabahat görüyor musunuz?
“Sakat” kelimesi yine Arapça ve “düştü” anlamındaki “sakata”dan geliyor. Düşük, kıymetsiz şeyleri anlatıyor. “Sakatat” ve “sukut” onunla aynı kökten. Bizce “özür”den de beter, hor gören, bahaneci bir yakıştırma.
“Engelli” kelimesini tercih etmemiz, onu diğerlerinden daha güzel bir kelime yapmıyor aslında. Fakat “özür” bağışlanacak, “sakatlık” küçümsenecek şeylerken; “engel” aşılabilecek bir şey. Birey değil çevre odaklı, çözümü içinde saklı.
“Engelli” kelimesi “engel”den geliyorsa, “engel” yok olduğunda “engelli” kelimesine gerek kalmaz. Engelin aslında varolmadığını bizlere en güzel şekilde öğreten, Ampüte Milli Futbol takımımız oldu yakın zamanda. Aslında bu görselin başlığı “engelsiz” olmalıydı fakat buradaki tezatı birlikte görelim, bu özel günde engelin nereden, kimlerden geldiğini hep beraber bir düşünelim istedik.
Tüm engel tanımayanlara sevgi ve saygılarımızla. 🚧⛏💪🏼🏆
*Dünya Engelliler Günü’ne dikkatimizi çekip bugünkü yazımıza vesile olan sevgili okurumuz @kfsgzlnklz’ye teşekkürlerimizle!