“Ekim” NerdenGeliyo?
“Eylül“ün nereden geldiğini öğrenince, insan “ekim“i daha iyi anlıyor. Zira hikayesi Mezopotamya‘da başlayan “eylül“, “hasat” anlamına geliyor (bkz: “Eylül” NerdenGeliyo?).
“Ekim” ise tahmin edebileceğiniz gibi “ekmek” fiilinden türetilmiş. Türkçeleştirme çalışmalarıyla 1945‘te takvimimize giren bu genç kelimenin, 4500 yıllık “eylül“ü takip etmesi aslında toprağın yaşam döngüsünü anlatır: ekimde ekilen tohumlar, eylülde toplanır. Ve yeniden ekim; yeniden tohum…
Osmanlı döneminde Arapça‘dan ithal adıyla “teşrin-i evvel” olarak bilinen “ekim“, Cumhuriyet’in ilk yıllarında “İlkteşrin” ve “Birinci Teşrin” olarak anılmış.
Babil takvimindeki teşrin (“arah tisritum”) ayının sembolü Güneş tanrısı Şamaş, huzuruna çıkmış Babil Kralı Hammurabi’ye hükümdarlık sembolünü bahşederken (Hammurabi Kanunları’nın yazılı olduğu dikilitaşın tepesindeki kabartma, Wikipedia). Terazi burcuyla bağdaştırılan Şamaş, eylülün sembolü, doğa tanrıçası Ishtar’ın kardeşi sayılırdı.
Ekim ve kasım ayları arasına yayılmış kadim “teşrin” ayı, 4500 yıllık Akatça‘da “başlangıç” anlamına gelen “tašrītu” kelimesinden geliyor.
Tevekkeli değil, “1 Tişrin” Yahudi inancında Adem ile Havva‘nın yaratıldığı gün olarak, “tişrin” ayı da resmi İbrani takviminin ilk ayı kabul edilmiş. Aynı kelime Aramice, Süryanice, Arapça‘ya da dokunarak tüm Orta Doğu‘ya yayılmış.
“Teşrin-i evvel” yani “ekim“in herkes için güzel başlangıçlara vesile olmasını diliyoruz! Peki “teşrin-i sani” ne zaman? O da bir dahaki aya 😉