“Salep” NerdenGeliyo?
Salep NerdenGeliyo? Valla pek gelemiyor, kilosu şu aralar 1000 TL civarı falan. Sebebi de hakiki salep tozunun, ender rastlanan bir bitki olan orkidenin bazı türlerinden çıkması.
via GIPHY
Peki ya salebin adı nereden çıkmış? Arapçadan. “Sahleb” bu dilde “tilki” anlamına geliyor. Söz konusu bitkinin tam adı ise aslında “husyetüs-sahleb”.
Bu tamlamayı Ahmed Vefik Paşa, 1876 tarihli sözlüğünde “…yani tilki taşağı demek olur” diye paşa paşa açıklamış, elçiye #zeval_ng olmaz… Yeri gelmişken: “Taş” kelimesi Eski Türkçede “dış” anlamına da geliyor. “Taşmak” dışarı çıkmayı, #taşra_ng dışarıya doğru olanı, bizim tilkininki de dışarıda duranı anlatıyor.
Peki Araplar salep bitkisini neden “tilki testisi”ne benzetmişler? Çünkü söz konusu toz, orkidenin kökündeki soğanlardan çıkartılıyor ve bu yumrular, bilin bakalım neye benziyor? Bu benzetme Araplara özgü değil. Orkideye Anadolu Türkçesinde “it taşağı”, İngilizcede “ballockwort” (testis bitkisi) veya “dogstones” (it taşları) denmiş. Bitti mi? Hayır.
“Orkide” kelimesinin kendisi zaten Latincede “testis” anlamına gelen “orchis”ten geliyor. (ayrıca bkz: #testis_ng, #avokado_ng) 🌺🦊🥛