"Ortanca" NerdenGeliyo?

“Ortanca” NerdenGeliyo?

Ortanca“nın “orta“dan geldiği ve “büyük” ile “küçük” kelimelerinin arasında yer bulduğu aşikar. Fakat biz özellikle çiçek olan “ortanca“dan bahsediyoruz; bilimsel ismi “hydrangea” olan ve beyazı, mavisi, pembesiyle bahçeleri, balkonları süsleyen “ortanca“dan.

Ortanca çiçeği

Bu güzel çiçek “ortanca” ise, bunun küçüğü, büyüğü nerde?

Şimdi bu çiçek “ortanca” ise, bunun bir de büyüğü ve hatta küçüğü olması gerekmez mi? Kelimenin kökü “orta” olsaydı gerekirdi ama durum farklı: “ortanca“, FransızcaHortensia“dan esinlenerek oluşturulmuş bir yakıştırma.

Türkçe‘de “oğtansya” gibi-gibi telaffuz edilen “hortensia” kelimesi, kökünde Latince‘de “bahçe” demek olan “hortus“u barındıran Fransızca kadın ismi “Hortense“tan (tr. okunuşu: “oğtans“) türetilmiş. Yani bizim “ortanca” esasen “Hortense’ın çiçeği” gibi bir anlama sahip.

Peki uğruna çiçekler ekilen kadın, Hortense kim? Rivayete göre, 18. yüzyıl doğa bilimcisi ve gezgini Philibert Commerson, bu çiçeğin adını “Hortense” lakaplı Nicole-Reine Lepaute‘a ithaf etmişti.

Ana görselde görülen “HortenseLepaute, astronomi ve matematiğe gönül vermiş bir bilim kadınıydı. 1758‘de, Halley kuyruklu yıldızının geri döneceği tarihi bir ay sapmayla hesaplayan Lepaute‘un adı, “ortanca” çiçeğinin yanı sıra “Lepaute Asteroidi” ve Ay yüzeyindeki “Lepaute Krateri“nde yaşamaya devam ediyor. 🌺🌛


* Bize “ortanca” getiren sevgili okurumuz Ahu Latifoğlu Doğan’a teşekkürlerimizle!