“Namus” NerdenGeliyo?

“Namus” TDK’ye göre bir toplumun ahlak değerlerine bağlılığı, iffeti, doğruluğu anlatmış. Uğruna adam katledilen, maalesef belki adamdan fazla kadın katledilen; kimilerinin evladından, kardeşinden, eşinden değerli olabilen bu “namus” nereden gelmiş?

Arapçadan. Bu dilde “töre”yi, “yasa”yı yani düzeni anlatmış “namus”. Kadim Orta Doğu dilleri Aramice ve Süryanice’de “nimus” – “numus” şeklinde kullanılmış. Bu sözcükler de bizi Eski Yunancada yine “düzen”i anlatan “nomos” kelimesine götürüyor. İçindeki Hint-Avrupa kökü “nem”, saymakla, düzenlemekle, şeyleri birbirinden ayırmakla alakalı. Daha dün bahsettiğimiz Türkçe “say” köküne benzemiyor mu şu yabancı “nem”? (bkz: #sağlak_ng)

Düzenleyici “nem” kökünü “namus” ile paylaşan neler var bir bakalım: Sayıyı anlatan “num-ara”. Herhangi bir şeyin düzenini inceleyen, sonu “-nomi” ile biten tüm bilim dalları: “astronomi”, “agronomi”, “ekonomi”… “Birini sayma, ona boyun eğme” fikrinden doğan Sanskritçe “namaste” ve Farsça “namaz” kelimeleri… Günahları sayıp, cezalarını kesen Yunan Tanrıçası “Nemesis”… “Yok artık daha neler” diyebilirsiniz ama hakikaten, bu kökten türemiş daha neler var neler!

Biraz namussuz bir açıklama oldu: Bizim “namus”a dönecek olursak, o da “nem”den hareketle kişisel değil, gayet toplumsal bir kavram. Toplumun yarattığı, bazen de kişiye zorla dayattığı yazısız düzen, yasa, töre oluyor “namus”. ☝🏼✌🏼👨🏻‍⚖️🔢

*Namusumuzu sorgulayan sevgili okurumuz @efruzeh’e teşekkürlerimizle.