“Meridyen” NerdenGeliyo?

Gezegenimizi (bkz. www.nerdengeliyo.com/gezegen) kafeslediğini var saydığımız paralel ve meridyen çizgilerini hatırlıyorsunuz değil mi? Meridyenler, paralel olmayanlar oluyor hani… İyi ki söyledik di mi!

Başka bir deyişle paraleller (enlemler) yatay ve birbirine değmiyor, meridyenler (boylamlar) dikey ve hepsi kutuplarda birleşiyor. Yine başka bir deyişle paraleller mevsimler ve yıl içi değişimlerle, meridyenler ise gün ve onun içindeki değişimlerle alakalı.

Zaten Fransızcadan aldığımız “meridyen” kelimesi Latincede “orta” anlamına gelen “medius” ve “gün” anlamına gelen “dies” kelimelerinin birleşimi: “Gün ortası” yani bildiğimiz öğlen. Günü anlatan “dies” ise “parlama” fikrini veren Hint Avrupa kökü “dyeu”dan gelmiş. İlginç bir şekilde, “tanrı” kelimesinin Latincesi “deus” da (bkz: diva) aynı kökten geliyor çünkü “tanrı” çoğu kültürde göklerle, gün ışığıyla, aydınlıkla yani Güneş ile bağdaştırılmış.

Tanrının ışığı bize dik vurduğunda da “meridyen” yani öğlen vakti oluyor özetle. Güneş hangi meridyen çizgisinin tepesinden geçerse, o an orada “öğlen” oluyor. Ama İngiltere’nin Greenwich kasabası kendini başlangıç ilan edince, gezegenimizi 4’er dakikalık dilimlere bölen meridyenler de o kasabadan geçen başlangıç meridyeninden hareketle çizilmiş.

E o zaman herkese bol güneşli meridyenler! 🌍🌞⏰