“Kral” NerdenGeliyo?
Eski zamanlar kraldan geçilmez: Kral Midas, Kral Süleyman, Kral Arthur… Fakat bu kralların yaşadığı dönemlerde, ortada henüz “kral” diye bir kelime yokmuş.
Ormanlar kralı aslandan, Mahsun Kırmızıgül şarkılarına değin her yerde karşımıza çıkan; mutlak, eril liderliğin standart ünvanı haline gelmiş Türkçe “kral” kelimesi, bugün Macarca’da “király“, Boşnakça’da “kralj“, Latviaca’da “karalis“, Özbekçe’de “qirol” şeklinde kullanılıyor.
“Bu dünya ne sana ne de bana kalmaz” diye çok güzel bir şarkısı vardı Sezen Aksu’nun; sözleri Aysel Gürel’e ait olan “Sultan Süleyman” (görsel: giphy.com).
Tüm bu kralların menşei tek bir adam desek? İpucu olarak da “Carolus Magnus” desek? Veya ortaokul tarih kitaplarına dönüp, “Şarlman” desek?
Fransızca‘daki “Charlemagne” ismi (tr. okunuşu: “Şarlmanyö” – son harfi yutarak), Latince‘de “asil olmayan, sıradan erkek, koca” anlamındaki “carolus” ve “büyük, muhteşem” anlamındaki “magnus” kelimelerinin birleşimi.*
Karl, Carl, Charles gibi bir sürü versiyonu olan bu avam Batı ismini pek çok Balkan, Baltık ve Türk diline “kral” olarak sokmayı başaran “Şarlman“, 8. ve 9. yüzyıllarda Batı Avrupa‘yı var eden isim olmuş. Kendi soyu Franklar (bkz: Fransa), ardından Lombardlar (bkz: İtalya) ve çetinceviz Saksonlar (bkz: Almanya) derken, pagan magan dinlemeden, yoluna çıkan herkesi Hıristiyanlık dini altında birleştirmiş.
Şarlman’ın İmparatorluk Tacı Giyme Töreni, Friedrich Kaulbach, 1861
800 yılında Papa‘yla nihayet el sıkışan Kral Karl, bu tarih itibarıyla “Kutsal Roma İmparatoru” ilan edilerek, hükmünden üç asır önce çökmüş olan Batı Roma İmparatorluğu‘nun da varisi sayılmış.
Efendi gibi “Karl” kalamayıp “Kral” olan Şarlman bize bir kez daha gösteriyor ki, tarihte dini yanına alan hükümdarlar ortalığı az karıştırmamışlar. Baksanıza, tek bir adam hem “kral” kelimesine; hem de Avrupa‘yı Hıristiyanlaştırarak, onu izleyecek Haçlı Seferleri‘ne vesile olmuş.
* “Magnus” kelimesine, Kanuni’nin Frenklerdeki adı olan “Suleiman le Magnifique” (Muhteşem Süleyman) tamlamasında veya İngilizce’deki “magnificent” (muhteşem) kelimesinde de rastlarız.