“Görev” NerdenGeliyo?
Sizce “görev” kelimesi nereden gelmiştir? Kökündeki “gör” kelimesine baktığımızda, Orta Asya‘dan gelmiş gibi duruyor değil mi?
Bu tahmin hem doğru, hem yanlış. Zira “görev” Orta Asya‘dan iki parça halinde; “gör” fiili ve farklı Türkçelerde* fiilden isim türeten “-v” eki* olarak gelmiş. Bu iki parça Dil Devrimi sırasında, 1930-40‘lı yıllarda Türkiye‘de birleştirilmiş. Tıpkı söylenen şey “söylev“, bir şeyin işleyiş amacını anlatan “işlev” veya bilgiyi, yeteneği sınayan “sınav” kelimeleri gibi.
Benzerlerinden farklı olarak, “görev“de bir tuhaflık var: “Vazife” anlamında kullandığımız bu Yeni Türkçe kelimenin kökünde neden “görmek” fiili var dersiniz?
Sorunun cevabı aslında içinde gizli. Arapça “vazife” kelimesinin yerini almak üzere türetilen “görev” kelimesi, “vazife görmek” kalıbının yardımcı fiili olan “görmek“ten geliyor. Yani esasen “vazife“, “yapılması gereken iş” kavramıyla doğrudan bir bağlantısı bulunmuyor. Haliyle “söylev“, “sınav” ve “işlev“in anlamlarını bilmesek de tahmin edebilecekken, bunu “görev” kelimesinde sağlıklı bir şekilde yapamıyoruz.
“Görev“le aynı kaderi paylaşan bir diğer Dil Devrimi kelimesi de “koşul“. Bu kelimenin kökünde neden “koşmak” fiili var dersiniz? 🤔
* Kıpçakça’da fiilden isim türeten “-v” eki, Başkurtça ve Kazakça’da bizdeki mastar eki “-mek/ -mak” yerine kullanılmış. Örneğin “almak” kelimesi Başkurtça’da “alıv”, Kazakça’da “aluv”a dönüşüyor. Türk Dil Devrimi’ni gerçekleştiren dilbilimciler, yeni kelime türetirken Orta Asya kökenli “-v” eki ve benzerlerine sıkça başvuruyorlardı.