“Vatman” NerdenGeliyo?
“Vatman” kelimesini duyunca sizin de aklınıza “Batman” geliyor mu? Süper kahraman olan değil ama, şehrimiz olan Batman. Tıpkı onun gibi “vatman” da böyle Anadolu‘nun bağrından kopup gelmiş gibi durmuyor mu? Kodaman, şişman, uzman, vatman…
“V” harfinin Türkçe kökenli kelimelerin başında yer almayışı aslında bir ipucu. “Vatman” da zaten Batmanlı değil, Fransız. Orijinali “wattman” diye yazılıp, bizdeki gibi okunuyor.
İşin garibi, iki kelimeden oluşan “watt-man” Fransız ama Fransızca değil. “Watt” bildiğiniz gibi, elektrikte sık kullandığımız bir güç birimi. İsim babası da James Watt (1736-1819), hani şu buharlı makineyi ve haliyle I. Sanayi Devrimi‘ni borçlu olduğumuz İskoç mühendis. “Man” ise her yerde rastladığımız, “erkek, adam” anlamındaki İngilizce “man“.
Fransızlar bu iki İngilizce kelimeyi birleştirip, tramvay sürücüsüne* kendi meşreplerince “vatman” demişler. Öyle ki, İngilizce bir sözlükte “wattman” kelimesini aradığınızda “Fransız tramvay sürücüsü” diye açıklandığını görüyorsunuz. Zira “wattman“a İngilizler “tram driver” (tr. tramvay sürücüsü) diyor.**
Anlayacağınız Frenk, İngiliz‘den “watt“la “man“nı alıp bayağı bir sahiplenmiş. Tıpkı bizim Fransızca‘dan “bonkör” ve “eşofman“ı alıp, anadilinde varolmayan anlamlarda kullanmamız gibi. Etme bulma dünyası! 😉 🚋
*”Vatman” sadece tramvay sürücülerini ifade eden bir kelime. “Vatman” trenin başına geçtiğinde “makinist” oluyor.
**Bizde sadece eskilerin kullandığı “frijder” gibi, “wattman” artık Fransızca’da pek kullanılmayan bir kelime. Yerini “conducteur” (tr. kondüktör) almış.