“Tekerlek” NerdenGeliyo?
“Tekerlek” bayağı faydalı bir nesne. Bunu doğrulamak için tekerleri sökülmüş bir arabayla yol almaya çalışmak yeterli olacaktır.
Sürtünmeyi büyük oranda ortadan kaldırarak, otomobil gibi binlerce kiloluk nesnelerin bile kolayca hareket ettirilmesini sağlayan “tekerlek” günümüzden yaklaşık 6000 sene önce icat edilmiş.
“Tekerleğin icadı” deyip dururuz fakat aslında “tekerleğin keşfi”nden bahsetmek daha doğru olabilir. Zira tarihteki ilk tekerlerin, yan yatmış ağaç kütükleri olduğu tahmin ediliyor. Devrik ağacı itmek, üzerine ağırlık koyup yuvarlamak bugün bize çok etkileyici gelmese de, M.Ö. 4000 ve sonrasında çok şey değiştirmiş.
Sümerlere ait bir savaş arabasının tasvir edildiği bu görsel, M.Ö. 2500 yılından kalmış. (görsel: Wikipedia)
Sadece ulaşım ve taşıma değil, aynı erken dönemdeki çanak çömlek yapımından tutun, günümüzdeki saat mekanizmalarına kadar sayısız yerde faydalanmışız çemberin, dairenin hareket kabiliyetinden.
“Tekerlek” kelimesinin içinde de zaten Eski Türkçe‘de “daire, çevre, civar” anlamına gelen “tegre” var. Buradan türeyen “tegir” de “dönme” anlamına gelmiş. “Tekerlek” ile aynı kökten gelen bir diğer kelimemiz de “değirmen“: Aynı kaynaktan doğan “değir” ve “teker“, farklı yollardan yuvarlanarak gelmişler bugünkü dilimize.
Bazen medeniyetin ya da teknolojinin “tekerlek” ile başladığı söylense de; insanoğlu ateşle, giysilerle, taştan yapılmış araç ve gereçlerle, porselenle ve tarımla, tekerlekten çok daha önceleri tanışmış. Medeniyet belki tekerlekle başlamamış ama onunla büyük hız kazandığı kesin! 😉🚗