“Suikast” NerdenGeliyo?
John F. Kennedy, Uğur Mumcu, Benazir Butto…
Bülent Ecevit, Papa II. Jean Paul, Turgut Özal…
Ve en güncel olarak, Kemal Kılıçdaroğlu.
Kimi herkesin gözü önünde acımasızca vuruldu, kimi sinsi bir bombanın kurbanı oldu. Kimisi dehşet bir katliamdan sağ çıkıp, bir diğerine yenik düştü; kimisinin ömrü saldırılardan kurtulmakla geçti. Ve kimisi saldırı atlatıp eceliyle ölürken, kimisinin ölümü doğal mıydı, kasıtlı mı; hala meçhul. Sondaki isim ise, dünden sonra neyse ki hayatta ve sağlıklı.
Tüm bu insanların en az iki ortak yönü var: toplumca tanınan, kanaat önderleri olmaları ve yaşamlarına kastedilmiş olması.
İşte, “suikast” denen soğuk, sinsi ve tiksindirici kelimeyi günümüzde en çok bu iki durum bir araya geldiğinde kullanıyoruz. Arapça‘dan aldığımız “suikast“, iki kelimeden oluşuyor: “Kötülük” anlamına gelen “sui” (sūˀ) ve hepimizin bildiği “kasıt” (ḳaṣd); yani “amaç”, “hedef”, “niyet”.
Peki “suikast” kelimesi “kötü kasıt” anlamına geliyorsa, niye bu kelimeye 3. sayfa haberlerinde pek denk gelmeyiz? Neden “sıradan” vatandaşlar ve hatta şöhretler “cinayete“; devlet büyükleri, siyasiler ve yazarlar “suikasta” kurban gider?
1878-1908 arasında yaşanan İstibdat (despotizm) Dönemi’nin sultanı, II. Abdülhamit Han
Nişanyan’a göre bu durum, bizzat “Yıldız Suikastı“ndan kurtulmuş Sultan II. Abdülhamit’in sansürcü politikalarının mirası olabilir. Bu teze göre yerli ve yabancı devlet adamlarına yapılan “cinayet” girişimleri, basında “suikast” kelimesiyle yumuşatılıyordu.*
Fakat bu tercih, basit bir yumuşatmadan ibaret olmayabilir. “Suikast“a gizlenmiş o “kötü kasıt” sanki, canına kastedilen şahsın biyolojik yaşamının ötesine geçen bir kasıt: Topluma yön veren bir beyni ortadan kaldırarak, ürettiği fikirleri yok etme kastı. Bunun için bizce “suikast” sadece bir şahsa değil, o ve etkilediği topluma yönelik bir “kötü kasıt” olarak da okunabilir.
* İnternette yığınla “II. Abdülhamit’in yasakladığı kelimeler” listesi mevcut fakat bulabildiklerimizden hiçbiri resmi kaynaklara dayanmıyor. İlginç bir şekilde, bazı listeler “suikast” kelimesini de içeriyor.
** Tarihte fikirleri yüzünden suikasta kurban giden ve onların yanında yaşamını yitiren, adını burada yazamadığımız tüm insanları bu vesileyle, saygı ve üzüntüyle anıyoruz.