“Müteahhit” NerdenGeliyo?
“Betonlaaar duvaraa, duvarlaaar katlaraa, katlar apartmaanaa, dönmeli yurdumda!“. “Müteahhit” çok mühim bir kişidir. “Müteahhit” deyince akan sular durur, çimentoyla karılıp beton olur.
İşin gerçeği o beton, o bina “mimar” ve “mühendis“ten soruluyor, soran da “müteahhit” oluyor.
İnşaatın bu kutsal üçlüsünün isimleri Arapça‘dan gelmiş. Her bir ismin başındaki “mü/m(i)” ön eki ilgili işi yapan, eden kişiyi anlatıyor. “Mühendis NerdenGeliyo?” maddesinde işlediğimiz gibi, “mühendis” esasen “hendese” yani “arazi hesabı” yapan kişi demek. “Mimar” ise tahmin edebileceğiniz gibi “imar“dan geliyor.
Peki ya “müteahhit” nereden geliyor? Bankadan. O bir şey yapmıyor ama parasıyla başkalarına yaptıracağını “taahhüt” ediyor. En azından Arapça ismine göre öyle. Türkçesi “yüklenici“.*
90’lar Türkiyesi’nin kalın enseli sembollerinden “müteahhit kasa” Mercedes (görsel: instela.com)
“Taahhüt“ün içindeki “ahit” kelimesi, “ant, söz” anlamına geliyor. Başına gelen “ta-” eki bu kelimeyi “söz verme” şeklinde eylemleştirmiş. “Taahhüt“ün önüne eklenen “mü” de işbu eylemi kişiye yüklemiş. Özetle müteahhit “ahdım olsun dikicem bu binayı” diyen kişi oluyor.
Aslında insan hayatta farklı şeyler de taahhüt edebilir ama biz bina yapımına odaklanmışız dilimizde. Faydalı, güzel binalar yap(tırt)mak da elbet bir meziyettir, emektir ama, artık biraz da tohumlaaar fidanaa dönse mi yurdumda? 🌱😉
*İlginç bir şekilde, “müteahhit”in İngilizcesi “contractor” kelimesinin içinde de “contract” var, hani Türkçe’ye “kontrat” olarak geçen kelime; bir nevi “sözleşme”. “Contract” Latince’de “beraber” anlamına gelen “con” ön eki ve “çekmek, yüklenmek” anlamındaki “trahere” fiilinden geliyor (bkz: traktör). Aslında “yüklenici” kelimesi, taahhüt eden “müteahhit”ten ziyade, beraber çeken “contractor”a benziyor kavram olarak.