“İstikşâfî” NerdenGeliyo?

Bugün de ender rastlanan bir kelime düştü ağımıza: “İstikşâfî”. Ülkemiz, Yunanistan ile “istikşâfî” görüşmeler yapacakmış. Daha önce duyduk mu bu kelimeyi? Muhtemelen hayır.

 

Ama NerdenGeliyo müdavimleri böyle eski, Arapça ya da Farsça kökenli kelimeleri yüz metreden tanırlar! Daha geçenlerde siftah kelimesinde bahsetmiştik “isti-” diye başlayan, “istifˁāl” veznindeki kelimelerden (mülk -> istimlâk, fayda -> istifâde, karar -> istikrar vb).

 

“İstikşâfî” kelimesi de bu yapıyı hatırlatıyor. Atalım baştaki “isti-“yi; ne kaldı: “kşâfi”.

 

Arapça kelimelerin çoğunun 3 sessiz harfli köklerden oluştuğunu bilmeyen NerdenGeliyo okuru olmadığına dayanarak, hemen sessizlere bakıyoruz: K-Ş-F.

 

Bu harfleri içerip, Doğulu gibi tınlayan hangi kelimeler var dilimizde? “Keşif”, “kâşif”…

 

Çok emin olmayalım ama “istikşâfî”nin keşfetmek ile, arayıp bulmak ile alâkalı olması kuvvetle muhtemel. Zira “kaşafa” fiili Arapçada “buldu” anlamına geliyor.

 

Başındaki “isti-“, istifˁāl vezninden hareketle niyet etmeyi, gayret etmeyi, istemeyi ifade ediyor olmalı. Demek ki “istikşaf” kelimesi, “keşfetme isteği, keşfetmeye yönelik hareket” gibi bir anlama gelmeli.

 

Sonuna eklediğimiz “î” harfi de kelimeyi sıfatlaştırıyor; “istikşâfî” de bu durumda “keşfe, aramaya yönelik” olanı ifade etmeli.

 

Yine de emin olmak için sözlüklerimizden kontrolümüzü yapıyoruz ve evet! “İstikşâfî” çalışmamız bizi yanıltmamış, yaşasın etimoloji! 🧐🏻