“Ethos” NerdenGeliyo?

“Bir başkadır benim memleketim”in İngilizce çevirisi “Ethos my country” midir? Değildir.

 

Ama son günlerin çokça konuşulan dizisi “Bir Başkadır”ın İngilizce karşılığının “Ethos” diye verilmiş olması, sizin de merakınızı celbetmiş olabilir. 

 

Aslen Yunanca bir kelime olan “ēthos”, felsefe yoluyla başka dillerde de yer bulmuş. Antik Yunan’da, Homeros ve Hesiodos’un eserlerinde hayvan ya da insanların alıştığı, yerleştiği mekânı, meskeni anlatmış. 

 

Bu fikrinden hareketle “ethos”; bir halkın, topluluğun, kültürün, kişinin ya da dönemin karakterini, doğasını, töresini, ahlakî yapısını ifade ediyor (ayrıca bkz: karakter, tabiat).

 

Retorikte “ethos” kavramı anlatıcının karakterini, tavrını betimlerken; “pathos” kavramı dinleyicilerde yaratılmak istenen ruh halini, duyguları anlatıyor (bkz: emPati, antiPati, semPati). Bunun için “ethos” nispeten doğal ve kalıcı olanla, sükûnet ile; “pathos” ise geçici, şiddetli duygularla bağdaştırılmış. Bir başka deyişle “ethos” doğamız, “pathos” ise duygumuz, acımız. 

 

İçinde “ethos”u gizleyen bir kelime de var tanıdık: Etik.

 

Doğulu ahlâkın Batılı kardeşi, hatta kültürümüzde neredeyse “ahlâkın dinsiz hali” olarak yer bulmuş bu kelimenin Yunanca orijinali “ēthikos”. Yani “ethos’a dair” olan.

 

Yunanca kökenli “etik” kelimesi ait olunan yer (ethos) üzerine kuruluyken; Arapça “ahlâk” kelimesi “yaradılış, tabiat, doğuştan gelen huy”u anlatan “hulk” kavramından doğmuş (kökteşleri: haluk, mahluk, hilkat). 

 

Etimolojik açıdan “etik”, paylaşılan topraklara, topluluk olma fikrine yakın dururken; “ahlâk” yaratılmış olmaya, kişinin tabiatına bağlanıyor.

 

Söz konusu dizinin İngilizce adı “Ethos” da, “Bir Başkadır”ın gizli öznesi “memleket”e, işte bu şekilde bağlanıyor.

 

*Buradan “etnik” kelimesine sıçramak harika olurdu, onun için de sizi “IRK diye bir şey var mı?” adlı videomuza davet edelim!

**Görsel: baklava, Pixabay