“Deneyim” NerdenGeliyo?
“Ben asla kaybetmem; ya kazanır ya öğrenirim” diye bir laf var hani, Nelson Mandela‘ya atfedilen. Lafa Trump gibi girip Sokrates gibi çıkan; azmin, deneyimin önemini vurgulayan bu lafı seviyoruz.
Yeni Türkçe bir kelime olan “deneyim“in içinde onun gibi Anadolulu olan “deney” kelimesi var. Onun içindeki “denemek” fiili ise, Eski Türkçe‘de “tartmak” kavramını veren Orta Asyalı “dene-” kökünden gelmiş.
“Eşit, eşdeğer” anlamındaki “ten” ölçmüş biçmiş, tartmış; bize “deneyim“in yanı sıra “denk” ve “denge” kelimelerini vermiş. Demek ki bir şeyi deneyimlediğimizde, onunla eşit seviyeye geliyor, dengeleniyoruz.
Bu, Arapça “tecrübe“den çok farklı bir kavram. Çünkü “tecrübe“, “denedi, sınandı” anlamındaki “carraba” fiilinden gelmiş ve kökünde “uyuz” anlamına gelen “carab” kavramı var. Anlayacağınız “tecrübeli” dediğimizde aslında badireler atlatmış, zorluklardan geçmiş birinden bahsediyoruz. Tabii bu zorluklar kişinin başına kendiliğinden mi gelmiş, o mu zorluk peşinde koşmuş, orası meçhul.
Ama Türkçe “deneyim” öyle değil. “Tecrübe“deki “uyuz” gibi, hareketsiz kaldınız diye gelip bulmaz sizi. Bir şeyi deneyimlemek için, bizzat harekete geçmek, onunla “denk” olmak için kendini tartmak, çaba harcamak gerekiyor. En azından “deneyim“in kökeni bize böyle diyor!
Sizce hangisi daha değerli? Siz aramadan çıkagelen “tecrübe” mi, yoksa peşinde koşturan “deneyim” mi? 🏃🏻
*Bize bu deneyimi yaşatan sevgili DenemenLazım ekibine teşekkürlerimizle!