“Aslan” NerdenGeliyo?
Avcı toplayıcı bir insansınız. Ormanda keyifli keyifli böğürtlen toplarken karşınıza sizin üç katınız bir kedi çıkıyor. Yeleyle kaplı kafası gövdenize, patileri de sizin kafanıza denk. Kaçmadan önce ilk tepkiniz -ve muhtemelen son sözleriniz- ne olurdu? “Asss… lan!?”
İşte, “aslan“ın ismi bu can havlinden geliyor… Peki tamam gelmiyor. Ama “aslan“ın kökeni hakkındaki sürüyle açıklamaya bir tane de biz eklemişiz, çok mu?
Türümüze göre hayvanların en güçlüsü, en asili, en karizmatiği olan; ormanlar kralı “aslan“ın eski ismi bildiğiniz gibi “arslan“.
“Ars” Türkçe‘de “gelincik” hayvanının bir diğer adı. Bu kelime ve “arsıl” aynı zamanda gelinciğin boz, sarı rengini anlatmış. “Lan” hecesinin ise, Çince‘de “ejder” anlamına gelen “lon” ya da “yılan” anlamındaki “lung” kelimelerinden gelmiş olması söz konusu.
Her halükarda kaynaklarımız* “aslan“daki “lan“ın genel olarak “vahşi hayvan“ları anlatan bir kelime olduğu konusunda birleşiyor. Zaten “aslan” tek “lan” değil ki: Bunun “kaplan“ı var, “sırtlan“ı var… Ama “ceylan“ı yok. Onun hikayesi ayrı.
Görsel: Derek Ramsey (C)2007
“Lan“ların kralı aslan, aslında dünyanın ikinci büyük kedigili. En büyük kaplan. Ama her şey cüsse değil hayatta, bizim “sarı ejder” icabında aşiretini toplar da gelir. Zira aslan büyük topluluklar halinde yaşayan, sosyalliği bu denli seven tek kedigil. Boşuna “aslanlar gibi” dememişler.
Geçmişte Yunanistan‘dan Hindistan’a uzanan, Anadolu‘yu da kapsayan devasa bir alanda ve Afrika‘nın büyük bölümünde yaşamış olan bu özel hayvan, bugün Sahra altı Afrika‘da ve Hindistan‘ın doğal parklarında “hassas tür” olarak yaşam savaşı veriyor.
Halbuki bundan 10.000 yıl önce, yeryüzünde insandan sonra en yaygın rastlanan büyük kara memelisiymiş “aslan“. Şimdi kim en “vahşi hayvan“, kim “lan“?🏃🐾
*Gülensoy, Nişanyan ve Eyuboğlu sözlükleri
**Bize “lan” diyen sevgili okurumuz Kürşat Akıncı’ya teşekkürlerimizle.